ZWIERZYNIEC NA ROZTOCZU

Zwierzyniec to miasteczko położone w dolinie Wieprza, otoczone zalesionymi wzgórzami o nadzwyczajnej urodzie. Zostało założone w 1589 r. jako wiejska rezydencja Zamoyskich. Stanął tu dworek myśliwski, a w okolicznych lasach utworzono rezerwat zwierzyny łownej, do którego sprowadzono żubry, łosie, jelenie, sarny i tarpany. Na łowach bywali tu królowie z dynastii Wazów i Michał Korybut Wiśniowiecki. W połowie XVII w. w zwierzynieckiej rezydencji przebywała ówczesna żona Jana Zamoyskiego Sobiepana, Maria Kazimiera de la Grande, późniejsza Marysieńka Sobieska. W XIX w. Zwierzyniec był siedzibą zarządu Ordynacji Zamoyskiej.

Dzisiaj miasteczko, nazywane perłą Roztocza, jest popularnym letniskiem w dolinie Wieprza, ośrodkiem turystyczno-wypoczynkowym i główną siedzibą Roztoczańskiego Parku Narodowego, który rozciąga się na południe i na wschód od Zwierzyńca.

Ścieżka przyrodnicza na Bukową Górę należy do najcenniejszych i najciekawszych w Roztoczańskim Parku Narodowym. Jej walorami są piękny bor jodłowy i buczyna karpacka. Bukowa Góra to także punkt widokowy, z którego roztacza się wspaniała panorama na południową część parku. Natomiast nad Stawami Echo znajduje się ostoja dziko żyjących koników polskich.

Miłośnicy pieszych wędrówek mogą zwiedzać miasto i okolice na kilku szlakach turystycznych RPN, zaś rowerzyści znajdą wiele oznakowanych i nieoznakowanych tras rowerowych.

Istnieje też możliwość nauki jazdy konnej i przejażdżki bryczką lub rikszą. W upalne dni warto skorzystać z kąpieliska na stawach "Echo" i wypożyczalni sprzętu pływającego nad zalewem w Rudce lub spływu kajakowego po rzece Wieprz. W zimie czynna jest wypożyczalnia łyżew i nart, a strome stoki dostarczą narciarzom solidnych wrażeń. Zwierzyniec jest atrakcyjny przez cały rok.

W Zwierzyńcu  warto zobaczyć

Zwierzyniec przez 350 lat związany był z Ordynacją Zamoyską i właśnie materialne ślady po Ordynacji zaliczane są do najcenniejszych obiektów zabytkowych miasteczka. Koniecznie trzeba zobaczyć:

1. barokowy kościół na wyspie z połowy XVIII w. św. Jana Nepomucena (zwany „na wodzie”, wystawiony przez rodzinę Zamoyskich jako wotum dziękczynne za narodziny syna Klemensa. Wnętrza pokrywają malowidła pędzla Łukasza Smuglewicza.
2. kompleks budynków byłego Zarządu Ordynacji z unikalną, stuletnią mapą dóbr Ordynacji (obecnie Zespół Szkół Drzewnych i Ochrony Środowiska)
3. zabudowania 200 - letniego, jeszcze do niedawna czynnego browaru
4. willa  Plenipotenta z 1890 roku, obecnie siedziba Dyrekcji Roztoczańskiego Parku Narodowego
5. Florianka – osada położona w sercu Roztoczańskiego parku Narodowego.

Zwierzyniec w ciągu swego 400 - letniego istnienia miał bardzo burzliwą i ciekawą historię, której świadkami jest rekordowa ilość aż 35. pomników i tablic pamiątkowych. Do najciekawszych i najbardziej oryginalnych należą:

• jedyny w Polsce pomnik szarańczy z 1711 roku
• pomnik psa Marysieńki Sobieskiej na wyspie stawu kościelnego
• pomnik Oko Opatrzności
• pomnik poświęcony węgierskim ochotnikom Powstania Styczniowego
• pomnik ku czci poległych leśników, żołnierzy AK oraz BCh, a także tablica poświęcona jeńcom francuskim.

Godna zwiedzenia jest mało jeszcze popularna dzielnica Zwierzyńca - Borek (położona na północ od ratusza). Zachowało się w niej ponad 70 drewnianych przedwojennych domów. Spacer ulicami Borku, a szczególnie ulicą Wąską, przenosi nas w klimat dwudziestolecia międzywojennego.

Warto również rozejrzeć się po okolicach Zwierzyńca, aby odkryć m.in.:

• dawną cerkiew z 1913 roku w Topólczy
• sieć wąwozów lessowych w okolicy Turzyńca i Topólczy
• kaplice i cmentarz ofiar pacyfikacji w Sochach
• przypominające żywe skanseny z roztoczańską tradycyjną zabudową wsie Turzyniec i dawny dwór w Obroczy (obecnie szkoła).