ZWIERZYNIEC NA ROZTOCZU
Zwierzyniec to miasteczko położone w dolinie Wieprza, otoczone zalesionymi wzgórzami o nadzwyczajnej urodzie. Zostało założone w 1589 r. jako wiejska rezydencja Zamoyskich. Stanął tu dworek myśliwski, a w okolicznych lasach utworzono rezerwat zwierzyny łownej, do którego sprowadzono żubry, łosie, jelenie, sarny i tarpany. Na łowach bywali tu królowie z dynastii Wazów i Michał Korybut Wiśniowiecki. W połowie XVII w. w zwierzynieckiej rezydencji przebywała ówczesna żona Jana Zamoyskiego Sobiepana, Maria Kazimiera de la Grande, późniejsza Marysieńka Sobieska. W XIX w. Zwierzyniec był siedzibą zarządu Ordynacji Zamoyskiej.
Dzisiaj miasteczko, nazywane perłą Roztocza, jest popularnym letniskiem w dolinie Wieprza, ośrodkiem turystyczno-wypoczynkowym i główną siedzibą Roztoczańskiego Parku Narodowego, który rozciąga się na południe i na wschód od Zwierzyńca.
Ścieżka przyrodnicza na Bukową Górę należy do najcenniejszych i najciekawszych w Roztoczańskim Parku Narodowym. Jej walorami są piękny bor jodłowy i buczyna karpacka. Bukowa Góra to także punkt widokowy, z którego roztacza się wspaniała panorama na południową część parku. Natomiast nad Stawami Echo znajduje się ostoja dziko żyjących koników polskich.
Miłośnicy pieszych wędrówek mogą zwiedzać miasto i okolice na kilku szlakach turystycznych RPN, zaś rowerzyści znajdą wiele oznakowanych i nieoznakowanych tras rowerowych.
Istnieje też możliwość nauki jazdy konnej i przejażdżki bryczką lub rikszą. W upalne dni warto skorzystać z kąpieliska na stawach "Echo" i wypożyczalni sprzętu pływającego nad zalewem w Rudce lub spływu kajakowego po rzece Wieprz. W zimie czynna jest wypożyczalnia łyżew i nart, a strome stoki dostarczą narciarzom solidnych wrażeń. Zwierzyniec jest atrakcyjny przez cały rok.
W Zwierzyńcu warto zobaczyć
Zwierzyniec przez 350 lat związany był z Ordynacją Zamoyską i właśnie materialne ślady po Ordynacji zaliczane są do najcenniejszych obiektów zabytkowych miasteczka. Koniecznie trzeba zobaczyć:
- barokowy kościół na wyspie z połowy XVIII w. św. Jana Nepomucena (zwany „na wodzie”, wystawiony przez rodzinę Zamoyskich jako wotum dziękczynne za narodziny syna Klemensa. Wnętrza pokrywają malowidła pędzla Łukasza Smuglewicza.
- kompleks budynków byłego Zarządu Ordynacji z unikalną, stuletnią mapą dóbr Ordynacji (obecnie Zespół Szkół Drzewnych i Ochrony Środowiska)
- zabudowania 200 - letniego, jeszcze do niedawna czynnego browaru
- willa Plenipotenta z 1890 roku, obecnie siedziba Dyrekcji Roztoczańskiego Parku Narodowego
- Florianka – osada położona w sercu Roztoczańskiego parku Narodowego.
Zwierzyniec w ciągu swego 400 - letniego istnienia miał bardzo burzliwą i ciekawą historię, której świadkami jest rekordowa ilość aż 35. pomników i tablic pamiątkowych. Do najciekawszych i najbardziej oryginalnych należą:
- jedyny w Polsce pomnik szarańczy z 1711 roku
- pomnik psa Marysieńki Sobieskiej na wyspie stawu kościelnego
- pomnik Oko Opatrzności
- pomnik poświęcony węgierskim ochotnikom Powstania Styczniowego
- pomnik ku czci poległych leśników, żołnierzy AK oraz BCh, a także tablica poświęcona jeńcom francuskim.
Godna zwiedzenia jest mało jeszcze popularna dzielnica Zwierzyńca - Borek (położona na północ od ratusza). Zachowało się w niej ponad 70 drewnianych przedwojennych domów. Spacer ulicami Borku, a szczególnie ulicą Wąską, przenosi nas w klimat dwudziestolecia międzywojennego.
Warto również rozejrzeć się po okolicach Zwierzyńca, aby odkryć m.in.:
- dawną cerkiew z 1913 roku w Topólczy
- sieć wąwozów lessowych w okolicy Turzyńca i Topólczy
- kaplice i cmentarz ofiar pacyfikacji w Sochach
- przypominające żywe skanseny z roztoczańską tradycyjną zabudową wsie Turzyniec i dawny dwór w Obroczy (obecnie szkoła).